Kolonoskopi Nedir?
Kolonoskopi, kalın bağırsak ve rektumun incelendiği endoskopik bir işlemdir. Kolonoskopi uygulaması sırasında gerekirse kalınbağırsaktaki polipler çıkartılabilir veya laboratuvarda incelenmek üzere doku örneği alınabilir. Makattan girilerek gerçekleştirilen kolonoskopi işlemi hem teşhis hem de tedavi amaçlı yapılabilmektedir. Bağırsak ucunda ışık ve kamera olan esnek bir tüple incelenir
Kolonoskopi Hangi Hastalıklarda Yapılır?
Teşhis Amaçlı: Bağırsakta yaşanan sorunların teşhisi için kolonoskopi yapılabilir.
- Geçmeyen karın ağrısı
- Rektal kanama
- Kronik kabızlık
- Açıklanamayan kansızlık yani anemi veya demir eksikliği
- Kronik ishal
- Kanser
- Nedeni açıklanamayan kilo kaybı gibi belirtilerde kolonoskopi yapılmalıdır.
Bağırsak kanseri taraması: Hiçbir şikayet olmasa bile kolon kanseri ve rektum kanserinin erken teşhisi için kolonoskopi yapılmalıdır. 50 yaşın üzerinde her 5 yılda bir kolonoskopi önerilir. Ailesinde kolon veya rektum kanseri geçmişi olan kişiler için kolonoskopi sıklığı değişebilir.
Polip kontrolü: Daha önce bağırsak polip sorunu yaşayan kişileri belirli aralıklarla kolonoskopi kontrolünden geçmesi gerekebilir. Bağırsak poliplerinin erken teşhis edilerek kolonoskopi sırasında çıkarılması bağırsak kanserinden korunmanın en önemli yollarından biridir.
Kolonoskopi Nasıl Yapılır?
Kolonoskopi yapılmadan önce bir hazırlık süreci bulunmaktadır. Kolonoskopi öncesi işlemi yapacak doktora;
- Gebelik
- Akciğer hastalıkları
- Kalp hastalıkları
- Diyabet
Kolonoskopinin başarılı olabilmesi için bağırsakların boş olması yani temizlenmesi gerekir. Bunun için farklı yöntemler uygulanabilmektedir. Bağırsakların gerekli şekilde temizlenmemiş olması; lezyon veya polip adı verilen yapıların kolonoskopi işlemi sırasında gözden kaçmasına, kolonoskopi işleminin uzamasına (uzayan kolonoskopi riskleri de beraberinde getirebilir), kolonoskopinin tekrarlanasına neden olabilir.
- Kolonoskopiye başlamadan önce hastaya sakinleşmesi için ilaç sedasyon ve ağrı kesici uygulanır.
- İşlem sırasında hastanın arkasını açıkta bırakacak kolonoskopi pantolonu denilen bir kıyafet giyilmektedir
- Gerekli görüldüğü durumlarda hastaya solunum, tansiyon ve kalp atış hızının takip edilmesi için vücuda elektrotlar takılabilir.
- Kullanılan ilaçlar veya ilaç alerjisi ile ilgili bilgiler verilmelidir.
- Hasta muayene masasına yan yatırılıp dizleri göğsüne doğru çekilerek kolonoskopi pozisyonu sağlanır.
- Kolonoskopi pozisyonunun alınmasının ardından doktor makata kolonoskopu yerleştirir.
- İşlemin daha rahat yapılabilmesi ve daha net bir görüntü elde etmek için doktor bağırsaklara bir miktar hava verebilir.
- Herhangi bir anormal bölge not edilirse, kolonoskop üzerindeki özel bir aletle bir biyopsi yapılacaktır. Aynı şekilde, bir polip bulunursa, kolonoskopi üzerindeki özel bir tel halka ile polipler çıkarılabilir.
- Kolonoskopi cihazının ucunda küçük bir video kamera içerir. Kamera görüntüleri harici bir monitöre gönderir, böylece doktor kolonunun içini daha rahat inceleyebilir.
- Elde edilen görüntüler kaydedilip işlem bittiğinde, doktor kolonoskopu çıkarır.
Sıkça Sorulan Sorular
Kolonoskopi teşhis için yapılabildiği gibi tedavi amaçlı da gerçekleştirilebilmektedir. Kolon yani kalın bağırsak ve rektumun incelendiği kolonoskopi işlemi gastroenteroloji ve genel cerrahi doktorları tarafından yapılabilmektedir. Kolonoskopi konusunda deneyimli doktorların işlemi gerçekleştirmesi olası komplikasyonların önüne geçebilmektedir. Aynı zamanda kolon delinmesi gibi olası risklere karşı acil müdahale yapılabilecek merkezlerin seçilmesi gerekir.
Esnek bir tüp şeklinde olan kolonoskopi hortumunun ucunda minik bir kamera ve ışık bulunmaktadır. Ayrıca kalın bağırsağın içinden daha rahat görüntü alınabilmesi için kolonoskopi aletinin üzerinde hava verme aparatı ve gerekli durumlarda bağırsak içinden polip benzeri yapıları çıkarmak için bir başka aparatı daha bulunmaktadır. Kolonoskopi hortumu yaklaşık 60 cm. uzunluğunda ve 1 cm. çapındadır.
Kolonoskopi öncesi bağırsakların temizlenmesi için alınan sıvı ilaçlar bazen şiddetli bulantılara neden olabilir. Bulantı veya kusma hissi yaşanırsa bağırsakları temizlemek için alınan sıvı ilaçlara kısa bir süre ara verilmelidir. 30 dakika- 1 saat ara verildikten sonra ilaçlar tekrar alınmalıdır. Bulantı veya kusma hissinin tekrar yaşanmaması için sıvı ilacın yavaş içilmesi faydalı olabilir. Doktora danışarak bulantı ilacı alınabilir. Önemli bir püf nokta da ilacın soğutularak içilmesi veya ilacın yanında soğuk su tüketilebilir.
Bağırsakların temizlenmesi aşamasında sık sık tuvalete gidileceği için tahriş ve makat çatlağı gibi sorunlar yaşanabilmektedir. Bu gibi sorunları önlemek için bebek pişik kremi veya vazelin kullanmak oldukça işe yaramaktadır. Sık sık tuvalete gidileceği için tuvaletten sonra tuvalet kağıdı yerine ıslak mendil tercih edilebilir. Tuvaletten sonra ılık bir suya oturmak ve cildi yumuşak bir bezle kurulamak da tercih edilebilir.